Calx ruderalis subsp. Istanbulensis
Elif Kendir-Beraha, Aslıhan Demirtaş, Ali Mahmut Demirel

8-11 Nisan 2021 tarihleri arasında gerçekleşen Istanbul Unbound: Environmental Approaches to the City konferansında, öğretim görevlimiz Aslıhan Demirtaş, Elif Kendir-Beraha ve Ali Mahmut Demirel ile birlikte hazırladığı video ile yer aldı.

Calx ruderalis subsp. Istanbulensis (CRI; antropojenik jeolojik oluşumların taksonomisi için genellikle yaşayan türlerin sınıflandırılmasında kullanılan binomial nomenklatür sistemini öneriyoruz) özellikle içinde bulunduğumuz jeolojik çağı temsil eden ve çoğunlukla İstanbul’un Marmara Denizi banliyölerinden Prens Adaları’nda görülen biroluşumdur. 1984’ten beri korunan, motorlu trafiğin bulunmadığı, kentsel ve doğal sitstatüsündeki Prens Adaları, kentin diğer ilçelerindeki yoğun yapılaşma ve hızlı kentleşme ileçarpıcı bir tezat oluştururken kıyı alanlarıyla inşaat atığının İstanbul’un deniz ve kara ekosistemleri üzerinde yarattığı etkinin ölçülebildiği bir litmus testi sağlar. En iyi Calx ruderalis subsp. Istanbulensis örnekleri İstanbul Doğa Tarihi Müzesi (İDTM) bünyesinde bulunmaktadır. İDTM türünün ilk örneği olan bir koleksiyona sahiptir, müzenin sergilediği numuneler “sorunla birlikte var olmak” (Haraway, 2016) düsturuyla, bazen nicel verilerle de tamamlanan nitel araştırmalara dayanan neo-natüralist bilim prensiplerine uygun olarak toplanır. Calx ruderalis subsp. Istanbulensis (CRI) numuneleri için yapılmış olan bu video kaydı, numunelerin sayısı veya ölçümlerini değil, anlamları, kavramları, tanımları, karakteristik özellikleri, metaforları, simgeleri ve çeşitli ortamlardaki tasvirleri içerir.

Numunelerin yeni oluşmakta olan niteliklerini yakın çevrelerinin titiz gözlemleri ile yan yana getirerek bu yabanıl jeolojik oluşumların içerdiği sıkıştırılmış zaman ölçeğini açığa çıkarır. CRI numunelerinin düzen bozan, nitel araştırma temelli bir doğa tarihi müzesinin koleksiyonuna doğal oluşumlar kategorisinde dâhil edilmesi bugün ve gelecek hakkında ne söyleyebilir? Bu araştırma İstanbul üzerinde etkin olan kuvvet ve sistemlerin eleştirilmesinin ötesinde, kentin yaşam döngüsü ve insan-dışı sakinlerinin haklarına dair ne tür akıl yürütme ve konumlanmaları üretebilir?